İranlı şair, filozof, matematikçi ve astronom.
1048 yılında İran Nişaburda doğmuş. 1.131 yılında yine aynı yerde ölmüştür. Hayyam adını
babasının mesleğinden almıştır. Babası çadırcıdır ve Hayyam-çadırcı anlamına gelmektedir.
Matematik, astronomi tıp, fizik alanlarında eserleri ve buluşları vardır. Örneğin Matematikte Pascal
üçgeni olarak geçen üçgeni ilk kullanan kişidir. Ayrıca binom açılımını bulmuştur. Cebir Risaliyesi en
önemli eserlerindendir.
Melikşah rasathanesinde Celali Takvimini geliştirmiştir. Bu takvim Grogeryan(3.330 günde bir hata
veriyor.) takvimine göre daha duyarlıdır. Çünkü 5000 bin günde bir hata vermektedir.
Ömer Hayyam edebiyat tarihindeki yeri de çok önemlidir çünkü Rubai türünün kurucusudur. 200
civarında rubaisi vardır. Ona ününü kazandıran da dilden dile söylenen bu rubaileridir. Birçok batı
ülkesinde dernekleri kurulmuş ve rubailerinin çevirileri yapılmıştır.
Dünya, insan, toplum Allah devlet üzerine akıl yürütmüştür. Bu akıl yürütmelerini hiçbir kural ve
sınırlama tanımadan yapmış ve fikirlerini şiirlerinde dile getirmiştir. Ona göre asıl ölçü akıl ve
sağduyudur. Kolay anlaşılan akıcı bir dil kullanmıştır. Dönemin haksızlıklarını, yobazlığını da alaycı
bir dille eleştirmiştir.
Şiirlerinin konusunu aşk, şarap, dünya, yaşama sevinci gibi konulardan seçmiştir.
Bazı eserleri:
-Astronomi ve takvime dair
-Aritmetiğe dair
-Felsefeye dair
-Fizik ilmine dair