Yahudilik ve Hristiyanlıkta Kader
Doğu ve batı düşüncelerinde kader konusunu araştırdığımızda Yahudilik ve Hristiyanlık da karşımıza çıkmaktadır. Yazımızda bu dinlerin genel görüşleri üzerinde duracağız.
Yahudilikte Kader
Yahudilikte kader fikri farklı açılardan ele alınmış ve birbiriyle çelişik yorumlar ortaya konulmuştur. kutsal kitapların genel eğilimi kaderci bir çizgi takip ettiği halde bunun üzerine inşa edilen yorumlar insanoğlunun hür iradesine verilen önem üzerinde durmaktadır
Yahudi inanışına göre insanoğlu kendi kaderinin hakemidir ve kadercilik için pek az yer vardır, bu durumda tanrısal güç insanoğlunun seçeneğine göre cezalandırmakta veya ödüllendirmektedir.
Bu düşüncelerin dışında kaderci anlayışlar vardır. Rabinik metinlerde her şeyin, tanrı korkusu haricinde, tanrının elinde olduğu söylenmiştir. Bu durumda hem kadercilik hem de seçme özgürlüğü savunulmaktadır.
Doğum ve ölüm konusunda ise Yahudilik, ezeli bir yazgının varlığını kabul etmektedir fakat bu fikri kabul etmelerine rağmen yine de uzun yaşamanın çeşitli yollarını aramışlardır
Hristiyanlıkta Kader
Hristiyanlıkta kader anlayışına incelemeye geçtiğimizde tek bir görüşün olmadığını görürüz Hristiyanlığa göre ezeli kader yaratıcının ilmi ile bilip kuvvetiyle yarattığı olgulardır. Teslis inanışı yazgının merkezinde bulunmaktadır. Bütün ilahi hareketler baba ile başlar, oğul ile devam eder ve Kutsal Ruh’ta tamamlanır. Kader olarak bilinen her şey oğlun yaratılmasından sonra başlamıştır.
Adem’in işlediği ilk günah onun yazılı olan kaderi neticesinde olmuştur ve bu asli suç inanışı Hristiyanlığın bütün hücrelerine kadar yayılmıştır. Katoliklere göre asli günah insanın mükemmel bir şekilde yaratılan doğasından ve ilk mutluluk durumundan uzaklaşması anlamına gelmektedir. Bununla birlikte insan doğasının tamamen bozulduğu hakikate ulaşamaz ya da iyilik yapamaz durumda olduğu kabul edilemez asli günahın tesiriyle insan ölümün tesiri haline girmiş ve günaha eğimli hale gelmiştir. Yine de Katolikler kişinin asli günahtan sıyrılıp kurtuluşa erebileceğini düşünmüşlerdir. Katoliklerden farklı olarak Protestanlar, insanın asli günahla birlikte tam bir yetersizlik içinde olduğunu kabul etmektedirler. Asli günah laneti altındaki insanın kurtuluşu sağlayacak bir davranış sergilemesi mümkün değildir.
İnsanoğluna daha ilk yaratılışında bahsedilen hürriyeti iptal eden bu asli günahın etrafında gelişen Hristiyan teolojisi için kaderci bir yapı arz etmektedir denilebilir. Zira Hristiyan kutsal metinlerinde insanın özgürlüğüne çok az derecede vurgu yapılmıştır.
Bunun yanında insan özgür seçim yapabilme yeteneği ve bu seçimlerinin sonuçlarına katlanma bakımından Tanrı’nın yaratığı olarak en yüce anlamda özgürdür karar verirken insanın iradesi tanrının baskısını hissetmeyecektir.
Augustinus insan dünyası için kaderci bir ilahi yapının hakimiyetini savunmaktadır. Onun kader anlayışının temelinde de asli suç fikri yatmaktadır. Adem’den kendilerine miras kalan bu suçun cezasını ilahi iradeye kesin itaat edilerek ödenebileceğini savunmuştur. Bu günahtan kurtuluşun ancak tanrının bağışı ile olacağını belirtmiş bu uğurda insanların çabasının bir yararı yoktur demiştir.
Hristiyanlardaki Kader düşüncesi mezheplerde farklılık göstermektedir ancak tüm mezhepler ezelde bir kader yazısını konusunda hemfikirdir. Aralarındaki farklılıklar esası etkilemeyen nüanslarla örtülenmiştir.
Hristiyan ve Yahudilikte kader anlayışının genel özelliklerini de ele aldıktan sonra Doğu ve Batı düşüncesinde kader başlıklı yazı dizimizin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Kaynak aldığımız yazılara ve yazarlara teşekkürleri borç bilir, siz değerli okuyucularımızın da bizim yazılarımızdan en yüksek faydayı görebilmenizi dileriz. Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle…
KAYNAKÇA
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179856
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143657
Doğu ve batı felsefelerini ve kültürlerini incelediğimiz felsefe seminerlerimize katılmak isterseniz de buraya tıklayarak ücretsiz kayıt yaptırabilirsiniz. Bu arada seminer konularımızı incelemek için Felsefe Seminerleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.