“Bilgenin boşluğunda huzur ortaya çıkar, huzurdan eylem ve eylemden de başarı.”
Chuang Tzu
Wu Wei, “hareketsizlik” anlamına gelen Taoist bir kavram olup, hayatı kontrol etmeyi bırakma sanatıdır. Lao Tzu’nun bakış açısından İngilizce’ye çevrilen Wu Wei, yapmamak, eylemsizlik veya zahmetsiz eylem anlamlarına gelmektedir. Wu Wei, evrenin dişil – yin – pasif – alıcı bir dünya ilkesi olup, kozmik enerjinin nasıl kullanıldığı ile ilgilidir. Dünyayı besleyen evrenin yin enerjisine karşılık, yaşam ve insan organizması, yang’ı muhafazakâr bir şekilde etkinleştirerek, eylemde bulunur. Hâlbuki esas olarak yin’de kalması gerekmektedir. Bu ise yin ve yang enerjileri ve onlar arasındaki denge ile alakalıdır.
Geleneksel Çin Tıbbında da klinik tanı, insan ırkında bir yin eksikliği olduğudur. Yin eksikliği olan bir dünyada insanlar, içten tüketilmektedir. Çünkü sürekli bir eylem ve dikkat dağıtıcı şeyler arayışındadırlar. Yang enerji, sürekli bir faaliyet tarafından etkinleştirilen iç ısıdır ve yin, yang’ın korunması da dâhil olmak üzere, zihnimizin ve vücudumuzun tüm yönlerini besleyen derin dinlenme, gevşeme ve yapmama eylemleri ile etkinleşen bir tür soğutucudur. İnsanın kendisine, dinlenmek ve sıkılmak için izin vermesi gerekmektedir bir anlamda. Ancak bu, zahmetsiz psikolojik deneyimi, akılla bir kendiliğinden halini zorlamak ya da izin vermek anlamına da gelmez. Tam tersine, insanı, sezgisel ve nihai psikolojik deneyime yönlendirir.
Dünyadaki eğitimin ilk aşamalarından yetişkin çalışma hayatına kadar desteklenen eril yang ilkesinin tekrarının dişil prensibi üzerindeki bakış açısı, insan zihninde o kadar yerleşmiştir ki, onu, sıradan hayatında sergilemektedir artık insan. Bu ise her zaman endişeyle bir şeyler yapması gerektiğini düşünmesine yol açmaktadır. İnsan, bir şey yapmazsa, işe yaramaz olduğunu düşünmektedir. Wu Wei ise, bir durumla özellikle de çekişmelerle başa çıkmanın en iyi yolunun hiç eylemde bulunmamak olduğunu belirten bir felsefedir. Herhangi bir çözüm için zorlamaz; ama işlerin yürümesine izin verir.
Birçoğumuz felsefenin bize böyle garip bir hareketsizliği öğrettiği sonucuna varabiliriz. Zira bizler, tam tersini yapmamıza iten bir toplumda yaşamaktayız. Yapılacak şeyler, duygular, düşüncelerle dolu bir hayat yaşıyoruz. Hiçbir şey yapmadığımızda, kendimizi garip hissediyor ve bunun zaman kaybı olduğunu düşünüyoruz. Yaşadığımız, başımıza gelen bir konuda mutlaka bir tepki vermeliyiz, anlayışı ile iç içeyiz.
Wu Wei ise yüzeysellik ve keyfilik olmaksızın eylemde bulunmak anlamına gelmektedir. Yin – Yang noktasında hiçbir eyleme sahip olmama, tabii olanı takip etme ve eylemsizlik olan wu weini, yin enerjisi ile ilgili; zamanı geçmiş eskileri muhafaza etmek, suni olanı takip etmek ve bir eyleme sahip olmak olan yu weini ise yang enerjisi ile ilgili varsaymak, sanırım, çok da yanlış olmayacaktır.
Wu Wei’nin kökeni Çin’e kadar dayanmaktadır. Filozof Lao Tzu, 2500 yüzyıl önce yazdığı Tao Te Ching kitabında yaşamanın en iyi yolunun doğanın akışıyla ve evrenle uyum sağlamak olduğunu belirtmiştir. Buradan hareketle, Wu Wei’nin ana fikrinin, işlerin doğal seyrinde gitmesine izin vermek ve buna uyum sağlamak, olduğunu görmekteyiz. Wu Wei, sade bir yaşam biçimi önerir. Çünkü böyle bir hayat, bizi, barış ve uyuma götürecektir. Sadelik ise, kargaşa ve acıların sebebi oldukları için hırslara ve arzulara çok bağlı olmamak anlamına gelir. Sadelik, ayrıca, ne olayların gidişatına karşı koymak, ne de dizginleri ele almalarını bahane etmek olmadığını kabul etmemize yardımcı da olur. Bir anlamda, doğru yer ve zamanda doğru tepkiyi göstermek, harekete geçmeden önce beklemek ve gerektiği takdirde hareketsiz / tepkisiz kalmak ile ilgilidir. Akılda tutulmalıdır ki, harika şeyler, başarmaya odaklandığımızda imkânsız olur.
Wu Wei, aşırıya kaçmanın asıl sorun kaynağı olduğuna dikkat çeker. Endişe ve üzüntülerimizin kaynağı da bu aşırıya kaçmalardır. Bu nedenle, Wu Wei; sorunları, kendimizin yarattığını kabul etmemiz, sorunları çözmek için zihinsel bir çaba harcamak yerine, sorunların kendi kendilerini çözmelerini sağlamak gerektiği, bir şeylere müdahale etmek yerine her şeye doğal akışı içinde değer verilmesinin önemi ve aklımızın normal seyrine bırakılması gerektiği üzerinde durur. Wu Wei’nin bir diğer ilkesi de bekle – gör düşüncesidir ve doğru eylemler için enerjinin korunması üzerinde durur. Daha önce de değinildiği üzere, doğru zamanı beklemek ve doğru yer ve zamanda doğru eylemde bulunmak ile ilgilidir. Nasıl bekleyip göreceğini bilen biri, her durumu çok daha kolay şekilde çözebileceği gibi, bir olay ya da soruna direnmek veya çok istememekle alakalıdır. Wu Wei bize der ki:
“Evrenin kanunlarına müdahale etmek yerine ona sessizce uyum sağlamak gerekir.”
.
KAYNAKÇA
Bumairimu Abudukelimu (2011). Çin Kaynaklarına Göre Taoizm, Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi
Fu Yu-Lang, Çin Felsefesi Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Jason Geregory, “Wu Wei: Hayatı Kontrol Etmeyi Bırakma Sanatı”, https://tr.innerself.com/content/personal/attitudes-transformed/behavior/16849-wu-wei-the-arof-letting-go-of-controlling-life.html, Erişim Tarihi: [11.04.2021], (Ayrıca bkz. https://jasongregory.org/)
“Phrrhon (Pirron, Pion) Kimdir?”, https://www.felsefe.gen.tr/phrrhon-pirron-piron-kimdir/, Erişim Tarihi: [24.04.2021]
“Septikler-1/3(İlkDönem-Piron)”, https://www.filozofunyolu.com/helenistik-donem/septikler-1-piron/, Erişim Tarihi: [24.04.2021]
Wu Wei: Hareketsizlik Sanatı, https://aklinizikesfedin.com/wu-wei-hareketsizlik-sanati/, Erişim Tarihi: [11.04.2021]
“WuWei–HiçbirŞeyYapmamak”,https://www.theschooloflife.com/istanbul/blog/wu-wei-hicbir-ey-yapmamak/, Erişim Tarihi: [11.04.2021]
Doğu ve batı felsefelerini ve kültürlerini incelediğimiz felsefe seminerlerimize katılmak isterseniz de buraya tıklayarak ücretsiz kayıt yaptırabilirsiniz. Bu arada seminer konularımızı incelemek için Felsefe Seminerleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.