Kıbrıslı Zenon MÖ 334-262 yılları arasında yaşamış olan, Yunan filozoftur. Stoa okulunun kurucusu olan Zenon hakkında pek bilgimiz yoktur. Fakat rivayet odur ki; Kıbrıslı Zenon şehrin ileri gelen zengin tüccarlarından biridir. Deniz aşırı ticaret yaparak geçimini sürdürür. Bir gün yine bu seferlerden birindeyken çıkan bir fırtına sonucu canını zor kurtarır. Geriye tek bir malı dahi kalmaz. Bu şekilde nasıl geçineceğini düşünüp üzülürken Atina’da nam salmış Kinik felsefesi ile karşılaşır. O dönemlerde kinizm, dünya nimetlerine bağlı olmadan, doğayla uyum içinde yaşamayı savunur. Hatta kinikler elbiseleri dışında hiçbir mal edinmezler, sokaklarda uyurlar. Zenon, onlarla karşılaşıp düşüncelerini benimsemeye başlayınca maddi acılarından kurtulur ve daha sonra ise Platoncu bir okuldan felsefi dersler almaya başlar. Böylece felsefe dünyasına adım atan Zenon ileriki zamanlarda kendi düşüncelerini oluşturur.
Zenon oluşturduğu düşünceler sayesinde Stoa okulunun da kurucusu olmuştur. O ilk olarak yerleşik ahlaki düşüncelerin eleştirisini yapmış; insan için gerçek iyinin dünyevi kaynaklar olmadığını, yalnızca erdem ve erdemsizliğin iyi ve kötü olabileceğini savunmuştur. Zenon’a göre erdem, bütünlüğe ve dinginliğe ulaşmış bir zihin durumu olarak her zaman yararlı, erdemsizlik ise parçaları arasında sağlam ilişkilerden yoksun, dolayısıyla huzursuz bir zihin durumu olarak zararlıdır.
Erdemli insanın nasıl biri olduğunu tartışmakla daha fazla vakit kaybetme, erdemli ol! (Kıbrıslı Zenon)
Erdemi felsefesinin temeline oturtmuş Zenon için dört ana erdem vardır: Bilgelik, adalet, cesaret ve ölçülülük. Bilgiye sahip insan, doğru ile yanlışın bilgisini içselleştirmiş, kendisini ve dünyayı tanıyan ve pratikte doğru kararlar alabilen insandır. Adil insan, haksızlık yapmayan, eylemleri ile dünyayı daha iyi bir yer yapmaya çalışan insandır. Cesur insan, tehlike karşısında yılmayan insandır. Ölçülü insan ise ayartmalara karşı güçlü, zevk vaadi karşısında prensiplerinden vazgeçmeyen, öz disiplini ve otokontrolü olan insandır.
Stoacı tüm filozoflar gibi Zenon da insanın başına gelen olumsuz olaylardan etkilenmemesi gerektiğini savunmuştur. Zira ona göre “insan için önemli olan, başına gelenler değil, uğranılan kaza ve talihsizliklere dayanmaktır” Bu sebeple insanın ne yaşadığıyla değil. Yaşadığına nasıl tepki verdiğiyle ilgilenmiştir. Başa gelen kötü olaylara karşı her zaman pozitif tavırlar takınmayı öğütlemiştir.
“Dış şeylerden etkilenmemeyi, onlara karşı kayıtsız kalmayı öğren!” (Kıbrıslı Zenon)
Ahlak konusunda düşüncelerini öne süren Zenon siyaset ve bilgi felsefesi hakkında da görüşler belirtmiştir. Dünya vatandaşlığı fikrini ortaya atmıştır. Çünkü ona göre İnsanlar, aynı kaynaktan doğup aynı amaca hizmet eden, Logos’un çocuklarıdır. Logos evreni kuran, düzeni devam ettiren bir nedendir. Zenon’a göre insanlar ilk neden olan Logos’tan gelmiş ve sonra yine ona döneceklerdir.
Felsefeyi ilk kez mantık, fizik ve ahlâk olmak üzere Zenon üçe ayırmıştır. Bu üç dalı tanımadan insanın davranışlarına yön vermesinin imkansız olduğunu savunmuştur. Arkasından gelen Stoacı filozoflar da hocaları Zenon ‘un görüşlerini devam ettirmişlerdir.
Stoa felsefesini kurarak felsefeye ve dolayısıyla insanlığa büyük katkısı bulunan Zenon, intiharın meşru olduğuna inandığından arkasında bir şöhret ve birçok öğrenci bırakarak hayatına son vermiştir.
KAYNAKÇA:
- https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1br%C4%B1sl%C4%B1_Zenon
- https://www.umitakcakaya.com/yazi/stoa-okulunun-kurucusu-kibrisli-zenon-ve-felsefesi
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/527901